افزایش رفتار مطلوب:

اگر به رفتا خودتان به عنوان والد و یا سرپرست کودک بیش فعال دقت کنید متوجه خواهید شد که مدام به رفتار منفی کودک توجه می کنید و مرتبا به او در خصوص رفتار های منفی تذکر می دهید. این توجه و تذکر مدام در خصوص رفتار های منفی منجر به تقویت این رفتار ها می شود. به دلیل اینکه در مرکز توجه بودن به عنوان یک تقویت کننده محسوب می گردد و خود این مسئله منجر به خشم والدین می شود. زیرا والدین انتظار دارند زمانی که از کودک می خواهند رفتار منفی را متوقف کند کودک گوش دهد اما این اتفاق نمی افتد. در نتیجه والدین عصبانی می شوند اما آگاه نیستند که با این شیوه در جهت عکس هدف خود یعنی از بین رفتن رفتار نامطلوب حرکت می کنند.

اما یکی از بهترین روشهای افزایش رفتار مطلوب در کودکان بیش فعال “ارائه تقویت کننده” می باشد. برای این کار نیاز به این داریم که به طور واضح و مشخص عمل کنیم. یکی از شیوه های رایج استفاده از “اقتصاد ژتونی” یا همان شوه برچسبدهی با استفاده از جدول رفتاری می باشد.

به این ترتیب که باید ابتدا رفتاری را که می خواهیم افزایش یابد مشخص کنیم و به طور واضح هم برای خودمان و هم برای کودک مشخص کنیم و به طور واضح هم برای خودمان و هم برای کودک مشخص کنیم که به دنبال چه رفتار مطلوبی هستیم. همچنین یک تقویت کننده مناسب برای آن رفتار مشخص کنیم. لازم به ذکر است که بچه های بیش فعال نسبت به سایر کودکان به تقویت کننده فوری (یعنی تقویت بلافاصله بعد از انجام رفتار)، سریعتر پاسخ می دهند.

برای ارائه تقویت کننده به دو مرحله بایستی عمل کنیم. ابتدا به شکل صد درصد، به این ترتیب که بعد از هر بار رخداد رفتار مطلوب تقویت کننده را به کودک ارائه دهید و بعد به صورت تقویت سهمی برنامه را ختم کنیم. به این ترتیب که نیازی نیست بعد از هر باری که رفتار مطلوب از کودک سر می زند تقویت ارائه شود. اما با فاصله زمانی یا با چندین بار رخداد رفتار مطلوب می توان تقویت را ارائه کرد.

باید دقت کنید که این شیوه تا زمانی که به طور مستمر انجام شود، کارآمد خواهد بود. هنگامی که از رضایت کودک رضایت نسبی را بدست آورید به دنبال روشی برای محو کردن تقویت کننده های ملموس و مادی باشید.

یک شیوه کار این است که شما برچسبی در ابعاد بزرگتر بخرید و این برچسب را جایگزین برچسب کوچک کنید. اما برچسب بزرگتر را با فاصله زمانی طولانی تر بدهید. مثلا اگر برچسب کوچک را با یکبار رخداد ارائه داده اید برچسب بزرگتر را به ازای 3 بار ارائه بدهید. چون پاداش بزگتر است کودک احساس نمی کند که سرش کلاه گزاشته اید.

این برنامه را اصطلاحا “تقویت سهمی” می گویند که برای هر بار رخداد رفتار تقویت کننده دریافت نمی شود، بلکه چندین بار رفتار اتفاق افتاده و بعد تقویت کننده دریافت می کند.